Αρχαία ελληνικά. Το πιο παρεξηγημένο μάθημα! Καθημερινά έρχονται στο προσκήνιο και πληθαίνουν οι αμφιβολίες,  τόσο από μαθητές όσο και από γονείς, για τη χρησιμότητα του μαθήματος και για το αν θα πρέπει  να διδάσκεται στα σχολεία.

Συχνά, εμείς οι εκπαιδευτικοί γινόμαστε αποδέκτες παραπόνων και επαναλαμβανόμενων ερωτημάτων: «Γιατί να μαθαίνουμε αρχαία;», «Σε τι μας χρησιμεύει η αρχαία ελληνική γλώσσα;», «Ποιος ο λόγος να φορτώνουμε τα  παιδιά μας με ένα ανούσιο μάθημα;».

Βέβαια, δεν τους αδικώ, καθώς στην ίδια κατηγορία ανήκα κι εγώ πριν μερικά χρόνια. Όντας μαθήτρια που είχε επιλέξει τη θεωρητική κατεύθυνση, ήμουν αναγκασμένη να υποστώ  το «βραχνά» των αρχαίων ελληνικών.

Χρειάστηκαν τρία ολόκληρα χρόνια κι ένας καθηγητής – μέντορας με πολλές και ουσιαστικές γνώσεις για να μου εμφυσήσει την αγάπη για το μάθημα και να με βοηθήσει να καταλάβω τη χρησιμότητά του. 

Και για όσους έχουν ενστάσεις και αντιρρήσεις, υπάρχει απάντηση: 

Τα αρχαία ελληνικά αποτελούν μοναδικό παράδειγμα γλώσσας με αδιάκοπη ιστορική συνέχεια. Μεταδίδουν σπουδαίες ηθικές αξίες, μηνύματα ανθρωπισμού και βαθύτερα νοήματα. 

Ο νους εξασκείται όταν μεταφράζει και αποκτά σοφία όταν μαθαίνει τις ρίζες των λέξεων. Μοιάζουν με τα μαθηματικά, γυμνάζουν το μυαλό του μαθητή και οξύνουν  την κρίση του όσο και η κατανόηση μιας μαθηματικής εξίσωσης.

Σήμερα μελετάμε αρχαία όχι για να μπορούμε απλά να διαβάσουμε ένα κείμενο, αλλά για να εξοικειωθούμε με τη γλώσσα γραφής του. Γιατί χωρίς τη διαχρονική αίσθηση της ελληνικής γλώσσας, ο έλληνας δεν έχει όπλο να μάθει καλύτερα τη σύγχρονη γλώσσα.

Όπως είπε  και ο γνωστός γλωσσολόγος- φιλόλογος Γ. Μπαμπινιώτης «Δε μαθαίνω αρχαία για τα αρχαία, αλλά για να έχω μνήμες και αναφορές για έναν καλύτερο ελληνικό λόγο. Αν δεν έχω περάσει από παλαιότερες μορφές της ελληνικής γλώσσας και δεν έχω εξοικειωθεί με αυτές θα έχω πρόβλημα σε μια απαιτητική επικοινωνία».

Τη μητρική μας  γλώσσα πρέπει να ξέρουμε να τη χειριζόμαστε και  να την κατανοούμε κι  όχι απλά να  την αναγνωρίζουμε.

Διαφορετικά  θα μας φαίνεται σα μια ξένη γλώσσα, την οποία προσπαθούμε να απομνημονεύσουμε.

Κι ας μην ξεχνάμε πως η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι κεφαλαιώδους σημασίας για την παγκόσμια γλώσσα και τον πολιτισμό, καθώς πάνω της δομείται όχι μόνο η νεοελληνική γλώσσα αλλά και μια σειρά άλλων, όπως η λατινική και οι καλούμενες λατινογενείς γλώσσες (ιταλική, αγγλική, γαλλική κ.ά.)

Δεν υπάρχει σήμερα γλώσσα που να μην έχει ελληνικές λέξεις και γι΄ αυτό δικαίως πολλοί τη θεωρούν μητρική γλώσσα των άλλων. Μεταφράζοντας οι άλλοι λαοί τα αρχαία ελληνικά κείμενα μετέφεραν στις γλώσσες τους εκτός από το ελληνικό πνεύμα και πάρα πολλές ελληνικές λέξεις.

Η αγγλική γλώσσα π.χ. χρησιμοποιεί σήμερα πάνω από πενήντα χιλιάδες ελληνικές λέξεις.

Εξάλλου, είναι μια όμορφη, διαχρονική, πλούσια και μεστή λεξιλογικά  γλώσσα που την αξία της αναγνώρισαν στο πέρασμα των χρόνων πολλοί άνθρωποι του πνεύματος.

Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα κάποιων που αναφερόμενοι στη συγκεκριμένη γλώσσα είπαν: Κικέρων: «Αν μιλούσαν οι θεοί θα χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα». Γκαίτε: «Άκουσα Ευαγγέλιο σε διάφορες γλώσσες, όμως όταν το άκουσα στην ελληνική, μου φάνηκε πως παρουσιάστηκε το φεγγάρι στον έναστρο ουρανό». Βρεττάκος: «Όταν πεθάνω και πάω στους ουρανούς θα μιλήσω στους αγγέλους ελληνικά γιατί αυτοί δε γνωρίζουν άλλη γλώσσα από τη γλώσσα της μουσικής».

Eντυπωσιακό βέβαια είναι το γεγονός πως και σήμερα υπάρχουν λαοί που διακαώς επιθυμούν να μάθουν αρχαία ελληνικά. Χαρακτηριστικό  είναι το παράδειγμα των Γερμανών που δείχνουν την αδυναμία τους σ’ αυτά. Μάλιστα! Καλά ακούσατε!

Δεν είναι ένα, δεν είναι δύο, είναι διακόσια τα σχολεία στη Γερμανία όπου οι μαθητές επέλεξαν σαν δεύτερη γλώσσα εκμάθησης  αντί για την αγγλική ή την γαλλική την αρχαία ελληνική, και μάλιστα τη θεωρούν και πολύ…cool!

Ανάμεσα στις απαντήσεις που δόθηκαν από τους μικρούς Γερμανούς στην ερώτηση: «Γιατί επέλεξες τα αρχαία ελληνικά;» ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε αυτή του μικρού Κρίστιαν: «Πιστεύω πως τα αρχαία ελληνικά είναι μέρος της σημερινής μας κουλτούρας, η Ελλάδα είναι ο πρόγονος της σημερινής μας κουλτούρας,  της  δημοκρατίας».

Η χρησιμότητα όμως αυτής της χαρισματικής γλώσσας δεν περιορίζεται στην εννοιολογική της σημασία.

Η εκμάθησή της, εκτός από μέσο διατήρησης της γλωσσικής παράδοσης, αποτελεί όπλο κατά της δυσλεξίας και άλλων μαθησιακών δυσκολιών, φαινόμενα που κάνουν την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με συμπεράσματα τριετούς έρευνας του Ανοικτού Ψυχοθεραπευτικού Κέντρου και του Ινστιτούτου Διαγνωστικής Ψυχολογίας.

Τα παιδιά που παρακολουθούν μαθήματα αρχαίων ελληνικών αποκτούν σημαντικό πλεονέκτημα έναντι αυτών που δεν παρακολουθούν, στην αντιγραφή σχημάτων, στη μνήμη σχημάτων και εικόνων καθώς και στη δοκιμασία συναρμολόγησης αντικειμένων.

Η εκμάθηση της ιστορικής ορθογραφίας, όπως αποδεικνύουν τα ευρήματα της μελέτης, συμβάλλει στη βελτίωση της ψυχοεκπαιδευτικής ανάπτυξης του παιδιού σε σημαντικούς τομείς, όπως είναι οι αντιληπτικές και οπτικές ικανότητες, λειτουργίες που συνδέονται άμεσα με την εμφάνιση της δυσλεξίας.

Εξετάζοντας λοιπόν μια-μια  όλες τις παραμέτρους οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως τα αρχαία ελληνικά είμαστε εμείς, η ιδεολογία μας, η παράδοσή μας, η έμπνευσή μας, η «θεραπεία» μας!

Αν τα απαρνηθούμε, είναι σα να απαρνιόμαστε την πολιτιστική μας παράδοση, τις ρίζες μας,  τους ίδιους μας τους εαυτούς.

Αναρωτιέται ακόμα κανείς αν η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας είναι περιττή;

Αναρωτιέται ακόμα κανείς για τη χρησιμότητά της;  

ΑΦΡΟΔΙΤΗ  ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ

ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΕΝΑΥΣΜΑ